Φυσιολογικά στάδια εξέλιξης - ανάπτυξης του λόγου και της ομιλίας
Λογοθεραπεία "Speech Therapy" είναι η επιστήμη που ασχολείται με την πρόληψη, την αξιολόγηση, τη διάγνωση και τη θεραπεία των διαταραχών λόγου, ομιλίας, φωνής, επικοινωνίας (λεκτική και μη) και μάσησης – κατάποσης παιδιών, εφήβων και ενηλίκων, όποια κι αν είναι η αιτία αυτών των διαταραχών: νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική.
Φυσιολογικά στάδια εξέλιξης/ανάπτυξης του λόγου και της ομιλίας
Συνήθως, θεωρούμε ότι τα παιδιά αναπτύσσουν τον λόγο τους όταν ξεκινούν να λένε τις πρώτες τους λέξεις, στην πραγματικότητα όμως αναπτύσσουν τον λόγο τους πολύ νωρίτερα. Ας δούμε λοιπόν, ποια είναι τα φυσιολογικά στάδια εξέλιξης/ανάπτυξης του λόγου και της ομιλίας:
Από 0-6 μηνών:
Το παιδί πρέπει να αντιδρά στους ήχους, να κοιτάει ή να στρέφει το κεφάλι του προς την πηγή του ήχου, να παράγει ήχους, να έχει βλεμματική επαφή, να αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας του, να αλληλεπιδρά ( για παράδειγμα να χαμογελά όταν του μιλάτε) .
Από 7-12 μηνών:
Το παιδί καταλαβαίνει και αποκρίνεται στο όνομα του, καταλαβαίνει το όχι και το ναι, κατανοεί τις απλές εντολές και γνώριμα αντικείμενα, π.χ. δώσε μου τη μπάλα, ακούει όταν του μιλάμε, παράγει μία ή περισσότερες λέξεις και κυρίως ουσιαστικά.
Από 13-18 μηνών:
Το παιδί έχει πια αποκτήσει εκφραστικό λεξιλόγιο 3-20 ή περισσότερων λέξεων, παράγει φράσεις δυο λέξεων και παραλείπει μερικά αρχικά σύμφωνα και σχεδόν όλα τα τελικά σύμφωνα, π.χ. πιτι ( σπίτι ) , ακολουθεί τις απλές εντολές, π.χ. δώσε ...., συνδυάζει χειρονομία και ομιλία και ζητάει περισσότερα επιθυμητά αντικείμενα.
Από 19-24 μηνών:
Έχει λεξιλόγιο έκφρασης από 50-100 ή περισσότερες λέξεις, αρχίζει να συνδυάζει τα ουσιαστικά και τα ρήματα και να χρησιμοποίει προσωπικές αντωνυμίες, π.χ. εγώ, εσύ, απολαμβάνει να ακούει ιστορίες, χρησιμοποιεί τον κατάλληλο επιτονισμό όταν κάνει ερωτήσεις, κατονομάζει οικεία αντικείμενα και αναγνωρίζει μέλη του σώματος, επίσης κατανοεί εντολές που έχουν 2 μέρη.
Από 2-3 ετών:
Είναι καταληπτή η ομιλία του στο 50-70%, χρησιμοποιεί φράσεις με 3-4 λέξεις, κάνει ερωτήσεις με 2 λέξεις και απαντάει σε ερωτήσεις με ναι ή όχι ( κλειστού τύπου ), χρησιμοποιεί άρνηση (δεν, μη) , ζητά τα αντικείμενα με το όνομα τους και απαντάει στο γιατί, ποιος, ποιου, και πόσα είναι, κάνει ακόμα όμως πολλά γραμματικά λάθη, καταλαβαίνει τις λειτουργίες πολλών καθημερινών αντικειμένων, χρησιμοποιεί συμβολικά διάφορα παιχνίδια, π.χ. τάϊσμα μωρού.
Από 3-4 ετών:
Η ομιλία του είναι καταληπτή 80%, συμμετέχει σε μεγάλης διάρκειας συνομιλίες, χρησιμοποιεί το λόγο του για να εκφράσει συναισθήματα, χρησιμοποιεί μέχρι 6 λέξεις σε μια πρόταση, βελτιώνονται οι γραμματικές προτάσεις αν και μερικά λάθη παραμένουν, έχει επίγνωση για το παρελθόν και το μέλλον, χρησιμοποιεί με συνέπεια πληθυντικό αριθμό, κτητικές αντωνυμίες, σωστή κλήση των ρημάτων, καταλαβαίνει τις λειτουργίες του αντικειμένου, καταλαβαίνει τα αντίθετα, π.χ. πάνω-κάτω, μεγάλο-μικρό.
Από 4 ετών:
Έχει αντιληπτικό λεξιλόγιο 2800 ή περισσότερων λέξεων και λεξιλόγιο έκφρασης 900 ως 2000 ή παραπάνω λέξεων, χρησιμοποιεί προτάσεις 4 ως 8 λέξεων και γραμματικά σωστές, απαντά σε σύνθετες ερωτήσεις που αποτελούνται από 2 μέρη , ρωτά για ορισμούς λέξεων, ο λόγος του είναι συνήθως καταληπτός από τους ξένους, δίνει προσοχή σε μία ιστορία και απαντά σε απλές ερωτήσεις για την ιστορία, μιλά σχετικά με εμπειρίες στο σχολείο, σε παιχνίδι κλπ. . Μεταφέρει με ακρίβεια μια μεγάλη ιστορία, παράγει σύμφωνα με 90% ακρίβεια. Ακόμα, μετράει ως το 10 μηχανικά ενώ κατανοεί τις έννοιες των αριθμών ως το 3 και αρχίζει να αναγνωρίζει χρώματα.
Η φυσιολογική εξέλιξη του λόγου και της ομιλίας ενός παιδιού ολοκληρώνεται στην ηλικία των 6 χρόνων, όπου ο λόγος του είναι πλέον ολοκληρωμένος και σωστά δομημένος. Στην ηλικία αυτή το παιδί έχει αποκτήσει τουλάχιστον οκτώ χιλιάδες λέξεις, έχει εμπεδώσει τους περισσότερους συντακτικούς και γραμματικούς κανόνες καθώς επίσης και τα φωνήματα (φωνήεντα, σύμφωνα ,συμπλέγματα) της γλώσσας του. Αν για κάποιο λόγο στην ηλικία των έξι χρόνων το παιδί δεν έχει φτάσει σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο του λόγου και της ομιλίας είναι πολύ πιθανό να παρουσιάσει προβλήματα στην σχολική του επίδοση ( π.χ. μαθησιακές δυσκολίες ).
Μαριλή Δαφνή – Λογοθεραπεύτρια