Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία
Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία, γνωστή και ως CBT, είναι μια από τις πιο αποτελεσματικές μορφές θεραπείας για παιδιά. Υπάρχει πληθώρα ερευνών όπου αποδεικνύεται ότι η CBT βοηθάει τα παιδιά με ποικιλία προβλήματα που σχετίζονται με το άγχος, τις εκρήξεις θυμού, τις ανησυχίες και τις δυσκολίες ύπνου.
Τι είναι η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία;
Η CBT είναι μια μορφή θεραπείας που έχει σχεδιαστεί για να βοηθά τους ανθρώπους να αναγνωρίζουν μη χρήσιμες σκέψεις και συμπεριφορές και να μάθουν πώς να τις αλλάζουν. Η θεραπεία εστιάζει στο παρόν και το μέλλον, παρά στο παρελθόν.
Το CBT για παιδιά έχει πρακτικές καθημερινές εφαρμογές. Μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να κατανοήσει την αρνητικότητα των προτύπων σκέψης του και να μάθει πώς να τα αντικαθιστά με πιο θετικά. Η ανακάλυψη νέων τρόπων εξέτασης των πραγμάτων βοηθά ένα παιδί να μάθει πώς να ανταποκρίνεται διαφορετικά και να βελτιώνει αντί να επιδεινώνει τις στρεσογόνες καταστάσεις.
Αυτός ο τύπος θεραπείας μπορεί να δώσει στο παιδί σας ρεαλιστικές στρατηγικές για να βελτιώσει τη ζωή του εδώ και τώρα. Μόλις αυτές οι στρατηγικές γίνουν συνήθεια, οι νέες δεξιότητες μπορούν να τις ακολουθήσουν σε όλη τους τη ζωή.
Η CBT μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν να ελέγχουν:
• αυτοκαταστροφικές σκέψεις
• παρορμητικότητα
• περιφρόνηση
• νεύρα
• άγχος
Αντικατάσταση αρνητικών αντιδράσεων με:
• βελτιωμένη αυτοεικόνα
• νέους μηχανισμούς αντιμετώπισης
• ικανότητες επίλυσης προβλημάτων
• περισσότερο αυτοέλεγχο
Πώς δουλεύει η CBT στα παιδιά;
Συνήθως, ο γονέας ή ο φροντιστής, το παιδί και ένας θεραπευτής θα συζητήσουν τους στόχους και θα αναπτύξουν ένα σχέδιο θεραπείας.
Η CBT περιλαμβάνει μια δομημένη προσέγγιση για την επίλυση προβλημάτων σε έναν καθορισμένο αριθμό συνεδριών. Μπορεί να είναι μόλις έξι συνεδρίες ή περισσότερες, ανάλογα με το παιδί και τους συγκεκριμένους στόχους.
Ενώ η CBT είναι ένας τύπος θεραπείας μέσω ομιλίας, είναι πολύ περισσότερο από μια απλή ομιλία. Ο θεραπευτής θα εργαστεί για να παρέχει τρόπους που το παιδί θα πάρει τον έλεγχο και θα ενδυναμώσει τον εαυτό του. Θα διδάξει δεξιότητες που μπορούν να εφαρμοστούν άμεσα. Το παιδί μπορεί να παρακολουθεί CBT μόνο του ή σε συνδυασμό με φάρμακα ή με οποιεσδήποτε άλλη θεραπεία μπορεί να κριθεί αναγκαία.
Τεχνικές CBT
Παιγνιοθεραπεία: H τέχνη, οι χειροτεχνίες, οι κούκλες και οι μαριονέτες ή το παιχνίδι ρόλων χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν το παιδί να αντιμετωπίσει προβλήματα και να βρει λύσεις. Αυτό επίσης βοηθάει στο να παραμείνουν τα μικρότερα παιδιά αφοσιωμένα.
CBT εστιασμένη στο τραύμα. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται για τη θεραπεία παιδιών που επηρεάζονται από τραυματικά γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών καταστροφών. Ο θεραπευτής θα επικεντρωθεί σε συμπεριφορικά και γνωστικά ζητήματα που σχετίζονται άμεσα με το τραύμα που έχει βιώσει το παιδί.
Μοντελοποίηση: Ο θεραπευτής μπορεί να παρουσιάσει ένα παράδειγμα της επιθυμητής συμπεριφοράς, όπως πώς να ανταποκριθεί σε έναν νταή, και να ζητήσει από το παιδί να κάνει το ίδιο,σε πρώτο στάδιο στα πλαίσια της συνεδρίας,ή να δείξει άλλα παραδείγματα.
Αναδιόρθωση: Αυτή η τεχνική είναι ένας τρόπος για να μάθει ένα παιδί να παίρνει μια διαδικασία αρνητικής σκέψης και να την αναστρέφει σε μια καλύτερη. Για παράδειγμα, «Δεν είμαι καλός στο ποδόσφαιρο. Είμαι εντελώς χαμένος» μπορεί να γίνει «Δεν είμαι ο καλύτερος ποδοσφαιριστής, αλλά είμαι καλός σε πολλά άλλα πράγματα».
Έκθεση: Ο θεραπευτής εκθέτει σιγά σιγά το παιδί στα πράγματα που πυροδοτούν το άγχος, τις ανησυχίες του και τους φόβους του.
Συνθήκες όπου η CBT μπορεί να βοηθήσει:
Το παιδί δεν χρειάζεται να έχει διαγνωσμένη πάθηση ψυχικής υγείας για να επωφεληθεί από τη CBT. Αλλά μπορεί να είναι αρκετά αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων συνθηκών, όπως:
Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ)
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ μπορεί να δυσκολεύονται να καθίσουν ακίνητα και έχουν παρορμητικές συμπεριφορές. Ενώ υπάρχουν φάρμακα για τη θεραπεία αυτής της διαταραχής, μερικές φορές δεν είναι η πρώτη ή η μοναδική επιλογή θεραπείας.
Ακόμη και με φάρμακα, ορισμένα παιδιά έχουν επίμονα συμπτώματα. Η έρευνα δείχνει ότι για ορισμένους εφήβους, η προσθήκη CBT λειτουργεί καλύτερα από τη φαρμακευτική αγωγή μόνο.
Άγχος και διαταραχές διάθεσης
Η CBT έχει αποδειχθεί ότι είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για παιδιά και εφήβους με διαταραχές άγχους και διάθεσης. Μια ανασκόπηση του 2015 βρήκε «ουσιαστική υποστήριξη» για τη CBT ως αποτελεσματική θεραπεία πρώτης γραμμής για παιδιά με αγχώδεις διαταραχές. Οι γονείς μπορεί επίσης να έχουν κάποιο ρόλο. Μια μελέτη του 2010 διαπίστωσε ότι η CBT με την ενεργή συμμετοχή των γονέων έδειξε πολλά υποσχόμενη ως αποτελεσματική θεραπεία για τις ηλικίες 3 έως 7 ετών με άγχος. Στη μελέτη συμμετείχαν μόνο 37 παιδιά, αλλά εμφάνισαν σημαντική βελτίωση σε κατά μέσο όρο 8,3 συνεδρίες θεραπείας.
Άγχος με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού
Πολλοί έφηβοι με διαταραχή αυτιστικού φάσματος υψηλής λειτουργικότητας έχουν άγχος. Σε μια μελέτη του 2015, ένα πρόγραμμα CBT σχεδιάστηκε για προεφήβους με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού συν κλινικό άγχος. Το πρόγραμμα επικεντρώθηκε σε:
• έκθεση
• αμφισβήτηση παράλογων πεποιθήσεων
• Συμπεριφορική υποστήριξη που παρέχεται από φροντιστές
• στοιχεία θεραπείας ειδικά για τη διαταραχή του φάσματος του αυτισμού
• Αναγνώριση και διερεύνηση συναισθημάτων
Στη μικρή μελέτη συμμετείχαν μόνο 33 παιδιά από 11 έως 15 ετών. Οι γονείς ανέφεραν μια θετική επίδραση της CBT στη σοβαρότητα των συμπτωμάτων άγχους.
Τραύμα και PTSD
Η CBT είναι μια θεραπεία πρώτης γραμμής για τη διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) σε παιδιά και εφήβους και έχει αποδειχθεί ότι έχει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα οφέλη. Μια ανασκόπηση του 2011 διαπίστωσε σημαντική βελτίωση σε μια παρακολούθηση 18 μηνών και μια παρακολούθηση 4 ετών. Η CBT έχει βρεθεί ότι είναι αποτελεσματική για οξεία και χρόνια PTSD μετά από μια σειρά τραυματικών εμπειριών, ακόμη και για μικρά παιδιά.
Η CBT μπορεί επίσης να είναι χρήσιμη στην:
• χρήση ουσιών από εφήβους
• διπολική διαταραχή
• κατάθλιψη
• Διαταραχές πρόσληψης τροφής
• ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD)
• αυτοτραυματισμός
Σαμαρά Κωνσταντίνα