Αντιμετώπιση του άγχους αποχωρισμού
Τί είναι το Άγχος Αποχωρισμού και ποια είναι τα συμπτώματα;
Γύρω στην ηλικία των 10 μηνών μπορεί να προσέξετε πως το παιδί σας γίνεται πιο ανήσυχο όταν βρίσκεται μακριά σας. Κάθε φορά που απομακρύνεστε και εξαφανίζεστε από το οπτικό του πεδίο ή αναθέτετε σε κάποιον άλλο να το προσέχει, έστω και αν βρίσκεστε στο διπλανό δωμάτιο, αναστατώνεται και κλαίει.
Όταν το βάζετε για ύπνο αρνείται να σας αφήσει να φύγετε από κοντά του και μπορεί να ξυπνήσει κατά τη διάρκεια της νύκτας και να σας ψάχνει. Αυτό το αναπτυξιακό στάδιο είναι γνωστό ως Άγχος Αποχωρισμού. Το παιδί σας δεν έχει μάθει ακόμα πως οι γονείς συνεχίζουν να υπάρχουν και θα επιστρέψουν, έστω κι αν βρίσκονται στο διπλανό δωμάτιο. Το στάδιο αυτό φτάνει στο αποκορύφωμα του μεταξύ των 10 με 18 μηνών και συνεχίζει να υφίσταται μέχρι τα 2 με 4 χρόνια.
Συμβουλές: Πως μπορείτε να κάνετε πιο εύκολους τους αποχωρισμούς
– Να το αποχαιρετάς όταν φεύγεις
Είναι μια απλή τακτική, αλλά πολλοί γονείς το αγνοούν. Αντίθετα, φοβούμενοι την οργή και τη θλίψη των μικρών παιδιών τους, προσπαθούν να ξεγλιστρήσουν από το σπίτι, ενώ το ίδιο είναι απασχολημένο με άλλα θέματα. Μεγάλο λάθος! Αυτή η προσέγγιση μπορεί να σε απαλλάσσει από το να βλέπεις τον πόνο του παιδιού, αλλά μπορεί στην πραγματικότητα να κάνει το άγχος του αποχωρισμού του πιο σοβαρό. Αντί αυτού, μπορείς να του προσφέρεις ένα γρήγορο αλλά γεμάτο αγάπη αποχαιρετισμό έστω κι αν το παιδί συνεχίζει να κλαίει και να φωνάζει. Όταν βρίσκεσαι κοντά στην αναχώρηση, διαβεβαίωσε το ότι θα επιστρέψεις σύντομα. Να είσαι ήρεμος και συνεπής. Δημιουργείσαι ένα «τελετουργικό» για να αποχαιρετίσεις το παιδί, στο οποίο να λες ένα ευχάριστο, τρυφερό και σταθερό αντίο. Παράμεινε ήρεμος και δείξε εμπιστοσύνη στο παιδί. Καθησύχασέ το λέγοντας πως θα επιστρέψεις να το πάρεις. Εξηγείσαι του σε πόσο χρόνο θα έρθεις να το πάρεις χρησιμοποιώντας έννοιες που θα καταλάβει (όπως μετά το γεύμα ή μετά που θα ξυπνήσει).
Αν το παιδί πιστεύει ότι μπορεί να εξαφανίζεσαι ανά πάσα στιγμή χωρίς προειδοποίηση, τότε δεν πρόκειται να σας αφήνει από τα μάτια του.
– Προετοίμασε το έδαφος
Παρά το γεγονός ότι η ικανότητα του παιδιού να επικοινωνήσει εξακολουθεί να παρεμποδίζεται από το περιορισμένο λεξιλόγιο του, καταλαβαίνει πολύ περισσότερα από ότι φαντάζεσαι. Έτσι, προετοίμασέ το για την αναχώρησή σου με το να μιλάς για το θέμα από πιο νωρίς. Μπορεί να θελήσει να μάθει λεπτομέρειες, όπως ποιος θα το προσέχει και τι είδους δραστηριότητες θα κάνουν μαζί. Για το σκοπό αυτό, είναι πολύ σημαντικό να μιλάς για τα άτομα που ασχολιούνται με το παιδί σου όταν εσύ δεν βρίσκεσαι μαζί του, με μεγάλο ενθουσιασμό.
– Δες τη φωτεινή πλευρά
Αν αφήσεις την ανήσυχη εικόνα σου κατά μέρους, το παιδί είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα πιάσει το μήνυμα. Εκτός αυτού, ένα δραματικό αντίο θα επικυρώσει απλώς τα συναισθήματα του παιδιού και την ανασφάλεια.
Γι αυτό, να προσέχεις τον τρόπο που αντιδράς μπροστά του.
Αν πανικοβάλλεσαι κάθε φορά που ετοιμάζεσαι να το αφήσεις, το μωρό θα πανικοβάλλεται επίσης. Έτσι, προσπάθησε να μείνεις ήρεμη και θετική – ακόμη και αν αυτό κάνει σαν υστερικό. Μίλησε του σε ήπιο τόνο και καθησύχασέ το ότι θα είσαι πίσω σύντομα.
Παρηγορείσαι τον εαυτό σου με τη σκέψη ότι τα δάκρυα του παιδιού είναι μόνο για να τα δεις εσύ και θα σταματήσουν σύντομα αφού εσύ έχεις φύγει. Όσο γοερά και να κλαίει, αποχωρησε γρήγορα και να είσαι σίγουρος πως πολύ σύντομα το παιδί σου θα ηρεμήσει.
– Πρόσφερέ του ένα αντικείμενο.
Αν κρατάει μια υπενθύμιση της μαμάς ή του μπαμπά, μπορεί να αντιμετωπίσει καλύτερα την απουσία. Έτσι, όταν θα βγεις έξω, άφησέ του ένα προσωπικό ενθύμιο. Μπορεί να είναι οτιδήποτε – μια φωτογραφία, ένα παιχνίδι του, ή μια ειδική καρφίτσα για να φορέσει.
– Ονόμασε τα συναισθήματα.
Μια πραγματική κατανόηση των συναισθημάτων, είναι ακόμα χρόνια μακριά για το παιδί. Ωστόσο, μπορεί να μάθει να θέτει απλές ετικέτες στα συναισθήματά του. Όταν το παιδί αρχίσει να πανικοβάλλεται, πες του: «Ξέρω ότι είσαι λυπημένος/η που η μαμά φεύγει. Αυτό που αισθάνεσαι λέγεται “λείπει”. Όταν η μαμά “λείπει”, αισθάνεται κι αυτή ακριβώς το ίδιο».” Μερικές φορές το μόνο που χρειάζεται ένα παιδί είναι ένας τρόπος για να εκφράσει τους φόβους του. Διδάσκοντας του ένα όνομα για αυτό που αισθάνεται, το βοηθάς να εκτονώσει το άγχος του.
– Βγείτε ταυτόχρονα.
Το αντίο είναι πάντα εύκολο, όταν πρόκειται το παιδί να είναι αυτό που θα φύγει. Είναι πολύ σημαντικό να φεύγουν και οι δύο ταυτόχρονα από το χώρο.
– Άφησε το να μάθει να το αντιμετωπίζει.
Κανένας γονιός δεν θέλει το παιδί του να αισθάνεται θλίψη, αλλά η αντιμετώπιση του αποχωρισμού είναι μια από τις πολλές πιέσεις που το παιδί θα πρέπει να μάθει να διαχειρίζεται στη ζωή του. Μερικές φορές το να μην κάνουμε τίποτα – ειδικά αν έχεις ήδη δοκιμάσει τα πάντα – είναι η καλύτερη συμβουλή. Αν η προσκόλληση του παιδιού είναι τόσο σοβαρή που δεν μπορείς καν να διασχίσεις το δωμάτιο χωρίς διαμαρτυρία, μπορεί η κατάσταση να χειροτερέψει αν ενδίδουμε στις απαιτήσεις του συνεχώς.
Τέλος το σημαντικότερο είναι να κατανοήσεις ότι ο αποχωρισμός είναι ένα φυσιολογικό στάδιο, που βοηθάει το παιδί να ωριμάσει και να ανεξαρτητοποιηθεί, και ότι παίζει σημαντικό ρόλο η εμπιστοσύνη που θα του δείξεις, αλλά και η αναγνώριση και διαχείριση των δικών του συναισθημάτων. Ισχύει άλλωστε ότι, «πίσω από ένα παιδί με άγχος αποχωρισμού κρύβεται ένας γονιός με άγχος αποχωρισμού», ο οποίος έχει να αντιμετωπίσει τα δικά του συναισθήματα, που εγείρονται στη φάση αυτή, τα οποία πιθανόν να συνδέονται με δικές του οικογενειακές εμπειρίες.
Ο φόβος του παιδιού να αποχωρισθεί είναι αυθεντικός και θα εξαφανισθεί γρηγορότερα, εάν πάρουμε τα συναισθήματά του στα σοβαρά και το βοηθήσουμε να αισθανθεί και να πεισθεί πως το αγαπάμε και πως πάντα θα το προστατεύουμε, ό,τι και αν συμβεί. Αν το παιδί νιώσει εμπιστοσύνη για τη δική μας προβλεψιμότητα, προσβασιμότητα και αγάπη τότε θα μπορεί να δημιουργεί ανάλογες σχέσεις εμπιστοσύνης και αργότερα στη ζωή.
Ευτυχία Ασημάκη Φιλόλογος – Ειδική Παιδαγωγός Δεξιότητες Συμβουλευτικής,
ειδίκευση στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία
Υπεύθυνη του κέντρου be Special