Η Ειδική Γλωσσική Διαταραχή - ΕΓΔ (Specific Language Impairment- SLI) είναι η καθυστερημένη και ελλιπής ανάπτυξη των γλωσσικών δεξιοτήτων σε επαρκώς φυσιολογικό γλωσσικό και κοινωνικό περιβάλλον χωρίς την παρουσία εμφανών οργανικών βλαβών στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, χωρίς την ύπαρξη αισθητηριακών αναπηριών και με φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης.

Εμφανίζεται μόνο στα παιδιά. Στην Ελλάδα, χρησιμοποιείται ο όρος αναπτυξιακή γλωσσική διαταραχή ή αναπτυξιακή δυσφασία.

 

Συχνότητα εμφάνισης

 

Στην Ε.Γ.Δ. παρατηρείται δυσκολία τόσο στην κατανόηση όσο και στην έκφραση του προφορικού και γραπτού λόγου. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το   7% - 10% των παιδιών ηλικίας δυο ετών, μπορεί να παρουσιάζει μια ειδική γλωσσική διαταραχή,  ένα ποσοστό, το οποίο όμως μειώνεται ραγδαία στην ηλικία των 3ων – 4ων ετών, εάν τα παιδιά λάβουν έγκαιρη παρέμβαση από ειδικό. Τα παιδιά με διάγνωση της Ε.Γ.Δ. παρουσιάζουν καθυστερημένη γλωσσική έναρξη, η οποία μάλιστα, δεν παρουσιάζει επιτάχυνση μέχρι και το 3ο έτος ηλικίας, δηλαδή ο ρυθμός γλωσσικής ανάπτυξης είναι πιο αργός,  σε σύγκριση με τα τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά της ίδιας ηλικίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα παιδιά αυτά, να  καταλήγουν με μεγάλη πιθανότητα, να παρουσιάζουν σημαντική γλωσσική υστέρηση σε όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και περιορισμένες γλωσσικές ικανότητες κατά την ενηλικίωση.

 

Γλωσσικά χαρακτηριστικά παιδιών με Ε.Γ.Δ.

 

Τα παιδιά με Ε.Γ.Δ. δυσκολεύονται να κατανοήσουν όλα όσα του λένε αλλά και να απομνημονεύσει καλά καινούριες λέξεις. Παρουσιάζουν δυσκολίες στη μορφολογία ( π.χ. έχω δυο γιαγιά ), στη σημασιολογία ( π.χ. μπερδεύουν μεταξύ τους λέξεις κοντινής σημασίας όπως « μακρύς » με το « ψηλός »), στη σύνταξη ( π.χ. τα παιδιά έκλαιγε ), στη φωνολογία ( δηλαδή φωνολογικές και αρθρωτικές δυσκολίες ), δυσκολία κατανόησης χρονικών εννοιών ( π.χ. « χτες » και « αύριο » ) και φτωχό λεξιλόγιο. Πιο συγκεκριμένα:

• Σε φωνολογικό επίπεδο: Τα παιδιά καθυστερούν στην κατάκτηση ορισμένων φωνημάτων, παρουσιάζοντας λανθασμένη αρθρωτική τοποθεσία κατά την εκφορά αυτών, παραλείψεις, αντικαταστάσεις κ.α. Αυτό έχει σαν συνέπεια, η ομιλία του παιδιού να χαρακτηρίζεται πολλές φορές ως ακατάληπτη και δεν είναι κατανοητή από τον συνομιλητή του.

• Σε σημασιολογικό επίπεδο: Το εκφραστικό και αντιληπτικό λεξιλόγιο του παιδιού  μπορεί να  υστερεί σε βασικές έννοιες όπως είναι τα χρώματα, τα ζώα κ.α. Το παιδί με Ε.Γ.Δ. μπορεί επίσης να μπερδεύει λέξεις με παρόμοια σημασία ή να μην γνωρίζει τις διαφορετικές σημασίες που μπορεί να έχει μια λέξη ή μπορεί να δυσκολεύεται στην κατανόηση αφηρημένων εννοιών, μεταφορών και  παρομοιώσεων.

• Σε συντακτικό – μορφολογικό επίπεδο: Το παιδί παράγει προτάσεις με την απλή δομή Υ-Ρ-Α καθώς και στερεότυπες φράσεις. Πολλές φορές παραλείπονται άρθρα, σύνδεσμοι, προθέσεις και δεν παράγει/κατανοεί την παθητική φωνή, χωροχρονικές έννοιες  και μπορεί να γίνεται λανθασμένη χρήση καταλήξεων τόσο κατά την παραγωγή ουσιαστικών όσο και ρημάτων.

• Σε πραγματολογικό Επίπεδο: Τα παιδιά αυτά μπορεί να δυσκολεύονται να διατηρήσουν το θέμα της συζήτησης, να συμμετάσχουν σε μια συζήτηση, να εκφράσουν τα συναισθήματα τους, να διηγούνται γεγονότα σε σωστή σειρά, να έχουν βλεμματική επαφή και γενικά παρουσιάζουν μια εικόνα κοινωνικής ανωριμότητας.

 

Μη Γλωσσικά Χαρακτηριστικά: 

 

• Ακουστική μνήμη: Το παιδί λόγω γνωστικών δυσκολιών μπορεί να δυσκολεύεται να συγκρατήσει καινούργιες πληροφορίες – λέξεις ή ακόμα και την σημασία αυτών.

• Ακουστική διάκριση φωνημάτων: Το παιδί μπορεί να μπερδεύει φωνήματα – ήχους που έχουν παρόμοια αρθρωτική τοποθεσία.  

• Οπτική μνήμη και οπτική διάκριση: Μπορεί να παρατηρείται δυσκολία στη απομνημόνευση μιας καινούργιας εικόνας ή ακόμα και δυσκολία στην εύρεση διαφορών μεταξύ δυο εικόνων που διαφοροποιούνται σε ελάχιστα στοιχεία.

• Στοιχεία Διάσπασης Προσοχής και συγκέντρωσης: το παιδί λόγω αδυναμίας κατανόησης μιας αφήγησης, μπορεί να στρέψει την προσοχή του σε κάτι άλλο, μπορεί να  απομονώσει μια λέξη και να προσπαθήσει να βγάλει δικό του νόημα από μια συζήτηση που εξελίσσεται γύρω του, οπότε δημιουργεί αρνητικές αντιδράσεις στους άλλους, δυσκολεύεται πολύ να συσχετίσει γεγονότα και αντικείμενα και να τα εκφράσει με τη σωστή κατά περίπτωση λέξη. Δηλαδή, δυσκολεύεται να συσχετίσει στο μυαλό του την «εικόνα» ενός καναπέ με την ανάλογη λέξη «καναπές», όπως και να αναγνωρίσει τα χρώματα που του υποδεικνύονται σε μια σειρά χρωμάτων κ.α.

• Ψυχοσυναισθηματικά προβλήματα: Τα παιδιά με Ε.Γ.Δ.  πολλές φορές βιώνουν το αίσθημα της ματαίωσης από τους γονείς, τους φίλους και πολλές φορές αμφισβήτηση από τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα παιδιά αυτά να είναι μοναχικά ή να παρουσιάζουν προκλητική συμπεριφορά ή μπορεί ακόμα και να πάσχουν από άγχος ή κατάθλιψη.

 

 

Συμπερασματικά, η λογοθεραπευτική παρέμβαση στα παιδιά με Ε.Γ.Δ. είναι αναγκαία για την αντιμετώπιση των δυσκολιών στην έκφραση και κατανόηση του λόγου. Αυτή θα περιλαμβάνει εμπλουτισμό λεξιλογίου, αντίληψη του λόγου, αποκατάσταση αρθρωτικών και φωνολογικών δυσκολιών, εκφραστικού λόγου, περιγραφική και αφηγηματική ικανότητα και την ενίσχυση της πραγματολογικής ικανότητας. Όλα τα παραπάνω θα επιδράσουν θετικά και στην ομαλή κοινωνικοποίηση των παιδιών.

 

 

 

Μαριλή Δαφνή - Λογοθεραπεύτρια