Ειδική Αγωγή - Νοητική Υστέρηση

  Η Νοητική Υστέρηση αναφέρεται σε μια παθολογική κατάσταση που εκδηλώνεται στην περίοδο ανάπτυξης, δηλαδή την περίοδο που αρχίζει από την σύλληψη και φτάνει ως το 16ο έτος της ηλικίας. Το παιδί με Νοητική Υστέρηση χαρακτηρίζεται από νοητική ικανότητα χαμηλότερη από το μέσο όρο των παιδιών της ίδιας χρονολογικής ηλικίας. Παράλληλα το παιδί αυτό διαθέτει μειωμένη ικανότητα προσαρμογής, η οποία αντικατοπτρίζεται συνήθως στην ωρίμανση κινητικών και αντιληπτικών ικανοτήτων, δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης, στην μάθηση και στην κοινωνική ένταξη. Η διάγνωση γίνεται από ψυχολόγους, χρησιμοποιώντας σταθμισμένα ψυχομετρικά τεστ για την μέτρηση διαφόρων κλιμάκων της νοημοσύνης.

Ταξινόμηση
Ανάλογα με τη βαρύτητά της, η νοητική υστέρηση ταξινομείται ως εξής: Ήπια: ΝΠ (Νοητικό Πηλίκο ή αλλιώς δείκτης νοημοσύνης). ) από 50-55 έως 70, Μέτρια: ΝΠ από 35-40 έως 50-55, Σοβαρή: ΝΠ από 20-25 έως 35-40, Βαριά: ΝΠ κάτω από 20 ή 25.

Αίτια
Υπάρχουν πάνω από 1.000 γνωστά οργανικά αίτια νοητικής υστέρησης, παρόλα αυτά, στις περισσότερες περιπτώσεις ατόμων με νοητική υστέρηση, η αιτιολογία της δεν είναι γνωστή. Ιδιαιτέρως, όσο αφορά την ήπια νοητική υστέρηση, η αιτιολογία είναι γνωστή μόνο στο ένα τέταρτο (1/4) των περιπτώσεων. Τα αίτια εμφάνισης της Νοητικής Υστέρησης μπορεί να είναι:

A. Προγεννητικά αίτια:
1. Κληρονομικοί παράγοντες, 2. Χρωμοσωμικές ανωμαλίες (σύνδρομο Down, σύνδρομο Klinefelter, σύνδρομο Turner), 3. Ασθένειες της εγκύου (λοιμώξεις, ερυθρά, ιλαρά, κοκ.), 4. Ανωμαλίες μεταβολισμού (PKU), 5. Ασυμβατότητα του Rh του αίματος της μητέρας με αυτό του εμβρύου, 6. Ανοξία, 7. Τραυματισμοί της εγκύου, 8. Κακή διατροφή, 9. Δηλητηριάσεις από μόλυβδο.

B. Περιγεννητικά αίτια: 1. Ανοξία, 2. Τραυματισμοί και αιμορραγία του εγκεφάλου, 3. Πρόωρη γέννηση.

Γ. Μεταγεννητικά αίτια: 1. Μολυσματικές ασθένειες, 2. Ατυχήματα, 3.Υψηλός πυρετός, 4. Μεταβολικές ανωμαλίες, 5. Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες (ιδρυματοποίηση, στερημένο εκπαιδευτικό περιβάλλον, συναισθηματική αποστέρηση).

 
Οι πρώιμες ενδείξεις για τη νοητική υστέρηση στο νηπιαγωγείο:
•    Δυσκολεύεται να παραμείνει στη θέση του, δεν ολοκληρώνει την εργασία του, στριφογυρνάει, είναι νευρικό, υπερκινητικό.
•    Δυσκολεύεται στην αυτοεξυπηρέτησή του τόσο στο σπίτι όσο και στον σχολικό χώρο.
•    Αποφεύγει τη συμμετοχή σε δυαδικό ή ομαδικό κινητικό παιχνίδι.
•    Αργεί  να ξεκινήσει ή να ολοκληρώσει μία δραστηριότητα και γενικά έχει πολύ χαμηλό ρυθμό εκτέλεσης.
•    Παρουσιάζει δυσκολίες στη συμπεριφορά, είναι επιθετικό, δειλό, έχει εμμονές, υπολείπεται στις κοινωνικές δεξιότητες.
•    Αρνείται να πάει σχολείο ακόμα και αν έχει προσαρμοστεί.
•    Έχει δυσκολίες στις δραστηριότητες λεπτής κινητικότητας, δηλαδή κακή σύλληψη μολυβιού, δυσκολία στη ζωγραφική, στην αναπαραγωγή σχεδίων, βασικών σχημάτων και στην χρήση ψαλιδιού.
•    Ο λόγος του δεν είναι καθαρός, οι προτάσεις φτωχές σε σχέση με την ηλικία του, κάνει αναγραμματισμούς και αντιμεταθέσεις συλλαβών, τραυλίζει, έχει ελλιπές λεξιλόγιο.
•    Δεν αντιλαμβάνεται τη θέση του στο χώρο, δεν διακρίνει το δεξί-αριστερό, δεν ακολουθεί τη σειρά της γραφής, δυσκολεύεται να βάλει γεγονότα στη σειρά, να πει μια ιστορία, πώς πέρασε τη μέρα του.
•    Έχει φτωχή ακουστική και οπτική μνήμη βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη και αντίληψη γι' αυτό που βλέπει το παιδί ώστε να μπορεί να αναπαράγει, δυσκολία στο να συντονίζει το χέρι του με το μάτι του.
•    Δεν γνωρίζουν όλα τα χρώματα, σχήματα, μεγέθη, ποσότητες και καθημερινά αντικείμενα.
•    Δυσκολεύονται να ανακαλέσουν αντικείμενα που τους δείξαμε λίγο πριν ή να εκτελούν πολύ απλές οδηγίες.

Διδασκαλία παιδιών με νοητική υστέρηση
Ο σκοπός της αγωγής των εκπαιδεύσιμων με νοητική υστέρηση είναι πρωτίστως η κοινωνική ένταξη και  επαγγελματική αποκατάσταση σε ένα πρακτικό επάγγελμα. Γι αυτό και σε όλα τα σχολεία ειδικής αγωγής στη χώρα μας πρωταρχικός στόχος δεν είναι η απόκτηση σχολικών γνώσεων αλλά ένα διδακτικό πρόγραμμα που θα καλύπτει τις ανάγκες του πρακτικού βίου.
Τα παιδιά με νοητική υστέρηση θα πρέπει να μπορέσουν να κοινωνικοποιηθούν ομαλά και να αναλάβουν ρόλους μέσα στο σχολείο αλλά κ αργότερα στην κοινωνία. Αυτό το ρόλο αναλαμβάνουν τα δημόσια ειδικά δημοτικά σχολεία, τα ΤΕΕ Ειδικής Αγωγής, τα Ε.Ε.Ε.Κ και άλλα σχολεία που βρίσκονται σε όλη την Ελλάδα.

(πληροφορίες για την ειδική αγωγή στο site του υπουργείου:
http://edu.klimaka.gr/leitoyrgia-sxoleivn/anakoinvseis/517-ejetash-mathitvn-me-eidikes-anagkes.html )

πηγές:
http://www.keepea.gr
http://www.tlife.gr