Διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές
Τι είναι ο αυτισμός; Τι είναι η Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος;
Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή (ΔΑΔ) – Autism spectrum disorder (ASD)
Η διαταραχή αυτιστικού φάσματος ή αλλιώς Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή (ΔΑΔ) είναι μια διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και από περιορισμένη, επαναλαμβανόμενη και στερεότυπη συμπεριφορά. Στον όρο «αυτισμός» περιλαμβάνεται η αυτιστική διαταραχή, το σύνδρομο Rett, η παιδική εκφυλιστική διαταραχή και το σύνδρομο Asperger, στο οποίο δεν παρατηρείται καθυστέρηση στη γνωστική ανάπτυξη και τη γλώσσα. Το Μάιο του 2013, με τη δημοσίευση του νέου DSM-5 εγχειρίδιο διαγνωστικής, οι υπο-κατηγορίες του αυτισμού θα συγχωνευθούν σε μία διάγνωση ομπρέλα του ASD (διαταραχή αυτιστικού φάσματος).
Πού οφείλεται ο αυτισμός; Τι προκαλεί τον αυτισμό;
Ο αυτισμός είναι το αποτέλεσμα μιας νευρολογικής διαταραχής που επηρεάζει την λειτουργία του εγκεφάλου και σαν αποτέλεσμα τους διάφορους τομείς της ανάπτυξης, κατά έναν ασταθή και ακανόνιστο τρόπο.
Ο αυτισμός αφορά ασθενείς με κοινά κλινικά χαρακτηριστικά και διαταραχές της εξέλιξης, στους οποίους οι αιτίες μπορούν να είναι διαφορετικές ή και άγνωστες, να ποικίλλουν από άτομο σε άτομο ή και να συνυπάρχουν. Έτσι, κάθε παιδί που ανήκει στο φάσμα του αυτισμού είναι διαφορετικό. Ο αυτισμός εμφανίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία (στους πρώτους 30 μήνες της ζωής) και δεν θεραπεύεται. Όμως, τα πιο εμφανή σημάδια του αυτισμού και τα συμπτώματα του αυτισμού τείνουν να εμφανίζονται μεταξύ 2 και 3 ετών.
Στην πραγματικότητα κανένας δεν γνωρίζει ακριβώς ποιες είναι οι αιτίες του αυτισμού. Οι περισσότεροι ειδικοί δηλώνουν ότι ο αυτισμός προκαλείται πιθανόν από συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Πρώτα απ 'όλα, γνωρίζουμε πλέον ότι δεν υπάρχει μια αιτία του αυτισμού όπως ακριβώς δεν υπάρχει ένα είδος αυτισμού. Κατά τα τελευταία πέντε χρόνια, οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει μια σειρά από σπάνιες γονιδιακές αλλαγές ή μεταλλάξεις που σχετίζονται με τον αυτισμό. Ένας μικρός αριθμός από αυτές είναι επαρκής για να προκαλέσει αυτισμό από μόνος του. Οι περισσότερες περιπτώσεις του αυτισμού, ωστόσο, φαίνεται να προκαλούνται από ένα συνδυασμό των γονιδίων και των περιβαλλοντικών παραγόντων που επηρεάζουν την πρώιμη ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Πόσο κοινός είναι ο αυτισμός;
Στατιστικές και έρευνες που έχουν γίνει για τον αυτισμό έχουν διαγνώσει περίπου 1 στα 88 παιδιά στις ΗΠΑ, στο φάσμα του αυτισμού, μια δεκαπλάσια αύξηση μέσα στα τελευταία 40 χρόνια. Προσεκτική έρευνα δείχνει ότι η αύξηση αυτή εξηγείται μόνο εν μέρει από τη βελτίωση της διάγνωσης και της ευαισθητοποίησης. Μελέτες δείχνουν επίσης ότι ο αυτισμός είναι τέσσερις έως πέντε φορές πιο συχνός στα αγόρια από ότι στα κορίτσια. Υπολογίζεται ότι 1 στα 54 αγόρια και 1 στα 252 κορίτσια έχουν διαγνωστεί με αυτισμό στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το ASD πλήττει πάνω από 2 εκατομμύρια άτομα στις ΗΠΑ και δεκάδες εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Επιπλέον, οι στατιστικές για τον αυτισμό δείχνουν ότι τα ποσοστά έχουν αυξηθεί 10 έως 17 τοις εκατό ετησίως κατά τα τελευταία χρόνια. Δεν υπάρχει επιστημονικά αποδεκτή εξήγηση για αυτή την συνεχιζόμενη αύξηση, αν και η βελτιωμένη διάγνωση και οι επιδράσεις του περιβάλλοντος είναι δύο λόγοι συχνά λαμβάνονται υπόψη.
Τί σημαίνει να βρίσκεται κανείς “On the Spectrum” (στο φάσμα του Αυτισμού)
Κάθε άτομο με αυτισμό είναι μοναδικό. Πολλοί από τα άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού έχουν εξαιρετικές ικανότητες στην οπτική αντίληψη, τη μουσική και τις ακαδημαϊκές δεξιότητες. Παρόλα αυτά το παιδί με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή παρουσιάζει δυσκολίες:
• στην κοινωνική επαφή: ένα παιδί με αυτισμό δίνει μεγαλύτερη προσοχή στα αντικείμενα ή στα μέρη των αντικειμένων παρά στους ανθρώπους, μπορεί να δέχεται την επαφή παθητικά, αλλά δεν την επιδιώκει
• στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία: Η κατανόησή του δείχνει να περιορίζεται σε πράγματα που τον ενδιαφέρουν, ενώ είναι περιορισμένη η επικοινωνία με χειρονομίες, με την έκφραση του προσώπου ή με τη στάση του σώματος ή τον τόνο της φωνής καθώς και η κατανόηση των εκφράσεων-λεκτικών ή μη – των άλλων. Συχνά επαναλαμβάνουν σαν ηχώ όσα ακούν (ηχολαλία) και δυσκολεύονται να καταλάβουν τις εκφράσεις του προσώπου του συνομιλητή τους.
• στη συμπεριφορά: Το παιδί με αυτισμό έχει συχνά περιορισμένη φαντασία και πτωχό ρεπερτόριο ενεργειών, που το οδηγούν σε στερεότυπες κινήσεις και εκφράσεις και σε εμμονές με την ενασχόληση με συγκεκριμένα αντικείμενα, χωρίς συμβολικό παιχνίδι .
Επίσης, ο αυτισμός συχνά συνυπάρχει με άλλες καταστάσεις, όπως διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα, αδεξιότητα κτλ.
Μπορεί ακόμα να υπάρχει τόσο σε άτομο με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης (δηλαδή μπορεί να συνυπάρχει με νοητική καθυστέρηση) όσο και σε ένα άτομο με ιδιαίτερες ικανότητες όπως στη μουσική ή στα μαθηματικά.
Πώς μπορεί να γίνει η διάγνωση του αυτισμού; - Πρώιμες ενδείξεις Αυτισμού
Η ηλικία στην οποία συνήθως γίνεται η διάγνωση του αυτισμού είναι αυτή των 3-4 χρόνων. Πρόσφατα όμως, Αμερικάνικη Ακαδημία Παιδιατρικής ανακοίνωσε πρόσφατα ένα φιλόδοξο πρόγραμμα ενσωμάτωσης του προληπτικού ελέγχου των παιδιών για αυτιστικές διαταραχές στα πλαίσια της παρακολούθησης παιδιών χωρίς σοβαρά προβλήματα υγείας στην ηλικία των 18 μηνών και 24 μηνών (autism alert).
Η Ακαδημία προέβη στην ανακοίνωση αυτή μετά από την ολοένα αυξανόμενη συχνότητα των αυτιστικών διαταραχών και τις επιστημονικές ενδείξεις πως η πρώιμη αναγνώριση και παρέμβαση διαφοροποιεί την έκβαση αυτών των παιδιών.
Οι περισσότεροι γονείς αρχίζουν να ανησυχούν συνήθως μετά την ηλικία των 24 μηνών, λόγω της καθυστέρησης λόγου• υπάρχουν όμως πρωιμότερα σημεία στη βρεφική ηλικία που μπορούν να επιταχύνουν τη διάγνωση, όπως:
• Όταν το βρέφος δεν γυρίζει προς τον γονέα που τον καλεί με το όνομά του
• Δεν γυρίζει όταν ο γονέας δείχνει σε κάτι λέγοντας « κοίτα το…»
• Όταν δεν δείχνει το ίδιο στους γονείς του κάτι που τον/την ενδιαφέρει
• Όταν δεν προσπαθεί να επικοινωνήσει ούτε με μονο/πολύ-συλλαβική φλυαρία/μπαμπαλίζοντας
• Όταν καθυστερεί να χαμογελάσει
• Όταν δεν έχει βλεμματική επαφή.
• Όταν δεν προσπαθεί να εκφραστεί φωνητικά (π.χ. να πει «ω!», «αα!» ή να πει το όνομά του), ενώ έχει καλή αναγνώριση των ήχων του περιβάλλοντος
• Σε μεγαλύτερα παιδιά, οι γλωσσικές στερεοτυπίες, η ηχολαλία/επανάληψη όσων ακούει το παιδί χωρίς ένδειξη ότι καταλαβαίνει το νόημα τους και η χρησιμοποίηση άσχετων (pop up) και μεγάλων λέξεων, χωρίς πρόθεση επικοινωνίας
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις, το παιδί θα πρέπει να παραπέμπεται για αναπτυξιολογικό έλεγχο, ο οποίος περιλαμβάνει έλεγχο με σταθμισμένα ψυχομετρικά εργαλεία, αξιολόγηση της λειτουργικότητας του παιδιού, φυσική και νευρολογική εξέταση και, αν κριθεί απαραίτητο, εργαστηριακό έλεγχο. Η διερεύνηση εκτείνεται περισσότερο όταν η αυτιστική διαταραχή συνδυάζεται και με νοητική υστέρηση. Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη διάγνωση των αυτιστικών διαταραχών είναι η μεγάλη ετερογένεια των χαρακτηριστικών από παιδί σε παιδί.
Πρώιμες ενδείξεις Αυτισμού
• Αδιαφορία σε ακουστικά ή οπτικά ερεθίσματα
• Τα μωρά είναι πάρα πολύ ήρεμα ή πάρα πολύ ανήσυχα
• Διαταραχές ύπνου και σίτισης
• Μωρά που δεν προσαρμόζονται στην αγκαλιά
• Παράξενα παιχνίδια με τα χέρια
• Στερεότυπες κινήσεις σώματος
• Παράξενα παιχνίδια με τα αντικείμενα
• Αδιαφορία για τα άτομα που το περιβάλλουν, ή ενδιαφέρον για το φως, τη μουσική Μωρά παθητικά ή υπερτονικά
• Στους 8 μήνες δεν κατανοούν, δεν δείχνουν με το δάχτυλο
• Συχνά παρουσιάζουν αυτοεπιθετικότητα
• Απουσία ομιλίας ή της εξέλιξης της, ή ηχολαλητική ή και παλινδρόμηση
• Γενικά σοβαρές διαταραχές της επικοινωνίας.